Wat is beleidsevaluatie?

De kern van beleidsevaluatie

Bij beleidsevaluatie worden een of meerdere overheidsmaatregelen systematisch en objectief geanalyseerd. Hierbij wordt de relatie tussen de genomen maatregel(en), de bestaansreden(en) en de doelstelling(en) ervan blootgelegd. Daarnaast wordt ook nagegaan welke vorderingen werden gemaakt ten opzichte van de doelstelling en of de genomen maatregel ook leidt tot het gewenste resultaat. Een evaluatie kan in de verschillende fases van de beleidsuitvoering gedaan worden (de voorbereiding, uitvoering of eindbeoordeling) en er kunnen uiteenlopende evaluatiecriteria geselecteerd worden: doeltreffendheid, beleidsrelevantie, kosteneffectiviteit, duurzaamheid, samenhang, enz.

Bron: geparafraseerd uit De Peuter B., De Smedt J. en Bouckaert G. (2007). Handleiding beleidsevaluatie. Deel 1: Evaluatiedesign en -management. Leuven: Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen.

Beleidsevaluatie versus monitoring en audit

Bronnen:
- Geparafraseerd uit Verlet, D. & Devos, C. (2008). Beleidsevaluatie: een inleidende situering. In Verlet, D. & Devos, C. (red.) Over beleidsevaluatie: van theorie naar praktijk en terug (pp. 7-21). Brussel: Studiedienst van de Vlaamse Regering.
- Geparafraseerd uit De Peuter B., De Smedt J., Van Dooren W. en Bouckaert G. (2007). Handleiding beleidsevaluatie. Deel 2: Monitoring van beleid. Leuven: Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen.

Waarom we het overheidsbeleid evalueren?

Beleidsevaluatie is een tool die een ondersteunende rol kan spelen bij de voorbereiding en/of de uitvoering van het beleid. Daarnaast kan een evaluatie ook uitgevoerd worden vanuit een verantwoordingsperspectief: werden de doelstellingen gehaald en werden de middelen efficiënt ingezet? Tot slot kan men met behulp van een beleidsevaluatie ook lessen proberen te trekken uit de beleidsuitvoering: waarom heeft het beleid wel of geen effect? En hoe kunnen we het beleid bijvoorbeeld doeltreffender maken?

Bron: geparafraseerd uit De Peuter B., De Smedt J. en Bouckaert G. (2007). Handleiding beleidsevaluatie. Deel 1: Evaluatiedesign en -management. Leuven: Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen.

Hoe aan beleidsevaluatie doen?

De formulering van een heldere, complete en juiste vraagstelling is een belangrijke succesfactor voor een goede beleidsevaluatie. Elke beleidsevaluatie vergt een unieke aanpak die afhangt van vele factoren: de maatregel zelf, de fase van beleidsuitvoering, de evaluatiecriteria voor de effectbeoordeling, de beschikbare gegevensbronnen, enz. Toch doorloopt elk evaluatieproces een viertal belangrijke stappen:

Stap 1 → Context en structurering van de evaluatie

Tijdens deze fase wordt de beleidstheorie (beschrijving, doelstelling, vooruitgang en de acties van het beleid) voorgesteld en worden de evaluatievragen en -criteria bepaald. Daarnaast wordt ook aangegeven welke gegevens nodig zullen zijn en hoe deze moeten worden geanalyseerd om de onderzoeksvragen te beantwoorden.   

Stap 2 → Observeren

In deze fase wordt de nodige informatie verzameld om de evaluatievragen te kunnen beantwoorden. Men kan hierbij beroep doen op (een combinatie van) kwantitatieve en/of kwalitatieve gegevens:

• primaire gegevens: gegevens die specifiek voor de betreffende beleidsevaluatie worden verzameld (gegevens uit een peiling, gesprekken met de begunstigden van een maatregel,…)
• secundaire gegevens: gegevens die eerder werden verzameld voor een ander doeleinde (gegevens uit monitoring, openbare statistieken en administratieve databanken,…)

Stap 3 → Analyse en beoordelen

Zowel de doelstelling als de beschikbare gegevens bepalen de evaluatiemethode die gebruikt kan worden om de evaluatievragen te beantwoorden. De evaluator kan ook verschillende methodes combineren; bijvoorbeeld gesprekken met relevante stakeholders in combinatie met een kwantitatieve evaluatietechniek. Op basis van deze analyse(s) worden de conclusies en aanbevelingen geformuleerd.  

Stap 4 → Verspreiding

Vervolgens wordt het evaluatierapport voorgesteld aan alle belanghebbenden en verspreid.

Bron: geparafraseerd uit De Peuter B., De Smedt J. en Bouckaert G. (2007). Handleiding beleidsevaluatie. Deel 3: Evaluatietechnieken. Leuven: Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen.