Hittegolven in Ukkel tussen 1901 en 2023: de jaren 2010 en 2020 zetten nieuwe records neer...
De voorbije dagen leek het weer hoogzomer in het Brussels Gewest. De meteorologische zomer (juni tot augustus) zat vol contrasten: eerder nat en donker in juli en augustus, en erg warm en zonnig in juni. September ervaart zijn eerste hittegolf ooit. Een goede gelegenheid om de balans op te maken van de hittegolven in Ukkel tussen 1901 en 2023.
Wanneer spreken we van een hittegolf?
Een hittegolf is een langdurige periode met abnormaal hoge temperaturen. Het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) spreekt van een hittegolf wanneer een temperatuur van meer dan 25 °C gedurende minstens 5 opeenvolgende dagen aanhoudt, waaronder minstens 3 dagen met 30 °C of meer. De impact van een hittegolf hangt af van de duur en de temperaturen overdag en 's nachts.
Hittegolven komen de laatste jaren vaker voor
Tussen 1901 en 2023 tekende het KMI in Ukkel 48 hittegolven op. Het aantal hittegolven verschilt echter sterk van decennium tot decennium:
- Hittegolven kwamen het vaakst voor tussen 1920 en 1950 en tussen 1990 en 2023.
- Tussen 1901 en 1911 en tussen 1960 en 1975 werd geen enkele hittegolf opgetekend.
Hittegolven in Ukkel tussen 1901 en 2023
Aantal hittegolven per jaar
Sinds de jaren 1990 lijkt zich een toename van het aantal hittegolven voor te doen. Het decennium 2010 vertoont het grootste aantal hittegolfperiodes, met 10 hittegolven. Sinds 2015 is er minstens één hittegolf per jaar geweest, behalve in 2021. Het is ook de eerste keer dat we een periode zien van zes opeenvolgende jaren met ten minste één hittegolf. Het jaar 2023 is historisch. Het is voor het eerst sinds het begin van de metingen dat er in september een hittegolf plaatsvindt.
De huidige hittegolven doen zich voor tijdens zomers die algemeen gezien warmer zijn
Naast het aantal hittegolven zijn ook de duur en de temperaturen overdag en 's nachts van belang. Hittegolven kunnen kort en intens zijn of langer en minder heet.
De twee hittegolven van 1911 waren bijzonder warm. Het decennium 1940 werd gekenmerkt door vier opeenvolgende hittegolven tussen mei en augustus 1947, terwijl de jaren 1970 werden gekenmerkt door de lange en intense hittegolf van de zomer van 1976. De jaren 1950, 1960 en 1980 werden minder of zelfs helemaal niet getroffen door hittegolven.
Sinds 1990 evolueren de parameters naar meer uitgesproken, snikhete omstandigheden. De gemiddelde temperaturen overdag en 's nachts tijdens hittegolven stijgen decennium na decennium. Het temperatuurrecord overdag (39,7 °C) werd waargenomen tijdens de hittegolf van juli 2019.
Nachttemperaturen tijdens de hittegolven in Ukkel van 1901 tot 1923
In graden Celsius. Diameter van de bellen = aantal dagen van 30 °C of meer tijdens de hittegolf
Opmerking: de hittegolf van september 2023 is niet opgenomen in de grafiek.
Deze recente hittegolven kaderen binnen een zomerse context die steeds warmer wordt. Het KMI (2023) neemt de volgende tendensen waar in Ukkel tussen 1981 en 2022:
- de gemiddelde zomertemperaturen stijgen met 0,42 °C per decennium;
- de maximale zomertemperatuur stijgt met 0,86 °C per decennium;
- het aantal dagen met een maximumtemperatuur hoger dan of gelijk aan 25 °C stijgt met 2,42 dagen per decennium;
- het aantal warme nachten, met een minimum van 15 °C of meer, stijgt met 3,71 dagen per decennium.
Hittegolven hebben een impact op de gezondheid, het milieu en de economie
Extreme hitte verhoogt de gezondheidsrisico's, vooral voor de meest gevoelige personen: hitte-uitputting, uitdroging, verergering van ademhalingsziekten enz. Hittegolven hebben ook negatieve gevolgen voor de biodiversiteit en de veerkracht van ecosystemen. Economische activiteiten die afhankelijk zijn van het weer (bv. landbouw, visserij, toerisme) worden er rechtstreeks door beïnvloed. Andere economische activiteiten kunnen ook te lijden hebben onder een lagere productiviteit (bv. de bouwsector), hogere energiekosten (bv. behoefte aan airco) of een gebrekkige infrastructuur (bv. beschadigde wegen).
Hittegolven zijn terugkerende gebeurtenissen. De laatste jaren lijkt hun frequentie toe te nemen. Hun effecten worden versterkt door globaal genomen warmere zomers. Deze effecten zijn des te duidelijker in steden, waar de temperaturen hoger zijn dan op het omringende platteland. Het stedelijke beleid moet dan ook strategieën ontwikkelen om zich aan deze klimaatverandering aan te passen.
Voor meer informatie
BISA (2023). Statistieken voor het thema "Milieu en Energie".
KMI (2023). Klimaatverandering in België: Tendenzen waargenomen te Ukkel.